Էլմիրայի չվաճառվող խնձորի այգին

Էլմիրան չի էլ հիշում, թե երբ էր, որ Արցախից եկավ այստեղ՝ Նոր Արտամետ, իրենց բարեկամների մոտ։ Ամուսինը, որ արդեն 10 տարի՝ մահացել է, տեսավ իրեն, սիրահարվեց ու փախցրեց։

Հիմա միայնակ է։ Այգու գործն էլ մենակ է հասցնում։ Արդեն շատերը գիտեն, որ այգին վաճառել է ուզում, բայց ցուցանակ չի փակցնում, ձեռքը չի գնում։

Թոռները սեր չունեն այգու հետ, խնձոր սիրում են, բայց գիտի, որ ծառերը չորանալու են իրենից հետո։ Երկու տղաներից մեկն այգում օգնում էր Էլմիրային, բայց նա 7 տարի առաջ մահացավ, ու հիմա Էլմիրան այգում ավելի միայնակ է։ Այգին տարեցտարի ծածկվում է չհնձվող խոտով, բայց բերք, մեկ է, տալիս է։

— Գայլուկի նման ա էդ խոտը, բույսին որ փաթաթվում ա, չի թողնում աճի։ Հիմա էս խոտն ա, դե, յոլա ենք տանում։ Ինքը՝ մեզ, մենք՝ իրան։

Ամեն օր գալ չի հասցնում։ Գալիս է շաբաթը մի քանի անգամ, հիմա էլ արդեն բերքահավաքի սեզոնն է։

— Բերքահավաքը քիչ-քիչ սկսվում ա, բալաս։ Ոտքերս շատ են ցավում, շունչս էլ ա կտրվում։ Տակի թափածն եմ դեռ հավաքում, չիր եմ անում, ինչն էլ նեխած ա, լավը չի, տալիս եմ հարևանի կովերին։

Գյուղում շատերն այգիներ ունեն, ոմանք ունեն նաև առանձին սառնարաններ՝ ձմռանը բերքը պահելու համար։ Սառնարանների տանիքը հաճախ դառնում է չրանոց՝ ինչպես Էլմիրայինը։

— Դե, գյուղում ես ապրում։ Էստեղ ամեն ինչ պիտի գոնե 2-րդ անգամ օգտագործես կամ օգտագործման ուրիշ ձև գտնես։ Գյուղի արևը թողած՝ հո սարքով չիր չե՞մ անելու, երկրորդ հարկում լիքը տարածք ա ազատ, չիր եմ անում։

Ժամանակին շատ ուրախ կին է եղել Էլմիրան։ Պատմում են, որ նրանից շատախոս ու կատակասեր կին գյուղում չկար։ Բանջարեղենի ջերմոցում, որտեղ գյուղացիներից շատերն էին աշխատում, ամենաուրախն ինքն էր։ Հիմա լուռ է, երեսին տրտմություն կա, աչքերը միշտ թաց են։

Տատիկս ու Էլմիրան երիտասարդ տարիներին աշխատել են բանջարեղենի ջերմոցում։

— Ես ջրի հետ չունեի, որ ջուր էր պետք լինում ջերմոցում, ես չէի գնում։ Մի անգամ տատիկիդ ընկերուհին` Ռոզիկը, վատացավ, ասեցինք՝ ըհը, մեռնում ա, գնացի ջուր բերի։ Էդ էր ու էդ, որ ես գնացի ջրի։ Հիմա ինձնից լավ ա ապրում, ինքն ինձնից շատ կապրի։

Նկարելիս գյուղի մասին էի հարցնում։ Ասում էր՝ սիրում է գյուղը, հողի հետ աշխատանքը, բայց արդեն դժվարանում է, ճնշումը տատանվում է, 15 օր առաջ ընկել է այգում։ Չգիտի՝ կծախի՞ այգին, թե՞ չէ, բայց չի թողնի, որ բերքը փչանա․ խնձորը կեղևում է, կտրատում ու շարում, որ չիր դառնա։

Գյուղի կանանց մեջ ամենաբարձրն է։ Դժվարությամբ քայլում է այգու միջով ու մտածում՝ խոտերը դեռ իրենից ցածր են, խնձորի ծառերը չեն փակում։