Տավուշի մարզի 14 ստուգված գազալցակայանից 13-ը խախտումով է աշխատում

2021-ի հունվարից մինչև 2022-ի սեպտեմբեր Քաղաքաշինության, տեխնիկական և հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմինը (ՔՏՀԱՏՄ) ստուգումներ է անցկացրել Տավուշի մարզի 14 գազալցակայաններում ու արձանագրել, որ դրանցից միայն մեկն է աշխատում առանց խախտումների։

Խախտում չունենալը ճիշտ աշխատանքի երաշխիք չէ

Գազալցակայաններում ամենահաճախ հանդիպող խախտումներից մեկը հրշեջ հիդրանտների կամ 100 մ³ տարողությամբ ջրավազանի բացակայությունն է․ ստուգված 14 գազալցակայաններից 5-ում չի եղել ո՛չ հիդրանտ, ո՛չ ջրավազան։

Հրշեջ հիդրանտը ջրի բաց աղբյուր է, որը միացված է քաղաքային ջրամատակարարմանը, այն օգտագործվում է հրդեհների ժամանակ՝ ջուր ապահովելու համար։ Տավուշի մարզում հաճախ հիդրանտի դեր են կատարում գազալցակայանների մոտ գտնվող գետերն ու աղբյուրները։

Տավուշի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոնի ավագ հրահանգիչ Նարեկ Սաֆարյանը, հիդրանտի բացակայությունից բացի, հիդրանտի կառուցման գործընթացում է խնդիր տեսնում։

Ըստ նրա, նույնիսկ գոյություն ունեցող որոշ հիդրանտների հնարավոր չէ հրշեջ մեքենաների ջուր ընդունող սարքավորումներ միացնել։

«Մեր մեքենաների ջուր ընդունող սարքերը հիմնականում ռուսական արտադրության են, և դրանց գլխիկները նախատեսված են մոսկովյան հիդրանտների համար։ Սակայն Հայաստանում կառուցվող հիդրանտները թբիլիսյան տիպի են, և սարքերի անհամապատասխանության պատճառով հիդրանտը դառնում է ոչ պիտանի։ Ստիպված մենք ենք փոխում գոյություն ունեցող հիդրանտների գլխիկները՝ հարմարեցնելով մեր սարքերին»։

Նարեկ Սաֆարյանը նշում է, որ լավ կլինի, եթե ջրագծի վրա հիդրանտ կառուցողները խորհրդակցեն իրենց հետ։

Հրշեջ հիդրանտի և ՆԳՆ փրկարար ծառայության տեխնիկական միջոցների անհամապատասխանության, հիդրանտի տեսակի և տեղակայման վայրի վերաբերյալ հարցում ուղարկեցինք Քաղաքաշինության, տեխնիկական և հրդեհային պաշտպանության տեսչական մարմին։ Հարցմանը պատասխանեց ՔՏՀԱ տեսչական մարմնի ղեկավարի տեղակալ Արազ Պապիկյանը։

«Համաձայն գործող նորմատիվ իրավական ակտերի՝ ՀՀ քաղաքաշինության, տեխնիկական և հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնի վերահսկողության տիրույթում միայն օբյեկտներում հրշեջ հիդրանտների առկայության ստուգումն է։ Հրշեջ հիդրանտների տեղակայման հարցի առնչությամբ տեղեկացնում եմ, որ հիդրանտները պետք է տեղակայված լինեն գազալցակայանի տարողություններից 40 մետրից ոչ պակաս հեռավորության վրա»,— նշված է պատասխանում։

Տեսչական մարմինը, սակայն, չի պատասխանել մեր հարցին՝ թե որ պետական մարմինն է զբաղվում հիդրանտների և Փրկարար ծառայության տեխնիկական միջոցների անհամապատասխանության խնդրով։ Հիդրանտի տեխնիկական չափորոշիչների վերաբերյալ որևէ փաստաթուղթ չկա։

Ստացվում է, որ տեսչական մարմինը ստուգում է միայն հիդրանտի առկայությունը, բայց չեն կարող ասել, թե գործնականում ինչպես դրանք կաշխատեն և Տավուշի մարզի հիդրանտ կամ ջրավազան ունեցող 9 գազալցակայանում տեղադրված հիդրանտներից քանիսը հնարավոր կլինի միացնել հրշեջ մեքենաների ջրընդունիչ սարքերին։

Չստուգված և ստուգված գազալցակայանները և դրանց սեփականատերերը

Տավուշի մարզի որոշ գազալցակայաններում տեսչական մարմնի հայտնաբերած խախտումները վերացնելու համար պետք է քանդել և վերակառուցել գազալցակայանները, քանի որ դրանք կառուցվել են քաղաքաշինական խախտումներով։

Ըստ ԱԻՆ-ի տվյալների (տվյալները տրամադրելու ժամանակ նախարարությունը դեռ չէր լուծարվել)՝ Տավուշի մարզում գործում է 27 գազալցակայան։ Դրանց գտնվելու վայրի և կազմակերպաիրավական ձևերի վերաբերյալ (ՍՊԸ, ՓԲԸ, ԱԶ և այլն), ԱԻՆ-ը մեզ տեղեկություն չտրամադրեց։

Տվյալները մենք հավաքել ենք Տավուշի մարզպետարանից, Քաղաքաշինության, տեխնիկական և հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնից, ինչպես նաև Տավուշի մարզ կատարած մեր այցի ընթացքում։

Իջևան համայնքի Սարիգյուղի բնակավայրում գործող գազալցակայանում, որը պատկանում է «Տիգգազ» ՍՊԸ–ին, 2021-2022-ի հունվար-սեպտեմբերին տեսչական մարմինը ստուգումներ չի անցկացրել։

Անզեն աչքով նկատելի է, թե ինչ խախտումներով է աշխատում գազալցակայանը։ Մեր դիտարկումներով պարզել ենք՝

• գազալցավորման սյունակներից մինչև սպասասրահ սահմանված առնվազն 20 մետրի փոխարեն 15մ է,
• գազի կուտակիչների տեղամասից մինչև սպասասրահ սահմանված առնվազն 35մ-ի փոխարեն հեռավորությունը 20մ է։

«Արթ-Վարդ» ՍՊԸ-ի գազալցակայանը Գանձաքար գյուղում է։ Տեսչական մարմինը 2022-ի օգոստոսի 9-ին հայտնաբերել է 10 խախտում։ Գազալցակայանի տնօրենի հետ խոսել չհաջողվեց, իսկ աշխատակիցն ասաց, որ իրենք տեղյակ են խնդիրներից։ «Արթ-Վարդ» ՍՊԸ-ն հիմնադրվել է 2015-ին, 100% բաժնեմասը պատկանել է Ազատ Սաշայի Դովլաթբեկյանին, իսկ 2019-ին 100% բաժնեմասը փոխանցվել է Կարեն Հակոբյանին։ Մինչ գյուղի՝ Իջևան համայնքի կազմի մեջ մտնելը, Կարեն Հակոբյանը եղել է Գանձաքարի ավագանու անդամ, իսկ 2020-ին Վարդգես Սաշայի Դովլաթբեկյանը ընտրվել է Գանձաքարի ղեկավար։

Լուսանկարում՝ գազալցակայանի վերևով էլեկտրալարեր են անցնում, իսկ ԱԳԼՃԿ-ի տարածքում շինությունների միջև սահմանված նվազագույն միջտարածությունները պահպանված չեն։ Գազալցակայանում բացակայում է հրշեջ հիդրանտը։

Տեսչական մարմնին խնդրեցինք պարզաբանել, թե ինչու չի դադարեցվում այս գազալցակայանի աշխատանքը, և ինչպես պետք է շտկել առկա քաղաքաշինական խախտումները։ Մեզ պատասխանեց ՔՏՀԱ տեսչական մարմնի ղեկավարի տեղակալ Արազ Պապիկյանը․

«Եթե ստուգման արդյունքում հայտնաբերված խախտումների համադրությամբ պարզվում է, որ առկա է հրդեհի առաջացման ուղղակի սպառնալիք, և դրա արդյունքում՝ մարդկանց անվտանգությանը սպառնացող ռիսկ, ապա կարող է կայացվել տվյալ օբյեկտի գործունեությունը մասնակի կամ ամբողջությամբ դադարեցնելու որոշում»։

«Արթ-Վարդ» ՍՊԸ-ին պատկանող գազալցակայանում տեսչական մարմնի հայտնաբերած 10 խախտումները՝ հղմամբ։

«Մանարս» ՍՊԸ-ն, ըստ տեսչական մարմնի, ունի քաղաքաշինական 5 խախտում։ Արձանագրվել է, որ այլ շինություններին գազալցակայանը սահմանված հեռավորությունից ավելի մոտ է, և պահպանված չէ օբյեկտին պատկանող շենքերի միջև տարածությունը։ «Մանարս» ՍՊԸ-ն գազալցակայանը շահագործում է 2018-ի օգոստոսի 18-ից։ Տեսչական մարմինը ստուգումները անցկացրել է 2021-ի հունիսի 2-ին և 3-ին։ «ՄԱՆԱՐՍ» ՍՊԸ-ն՝ ըստ դատարանի որոշման, սնանկ է ճանաչվել։ Գազալցակայանը չի գործում, բայց ոչ այն պատճառով, որ խախտումներ են արձանագրվել, այլ քանի որ 2021-ի նոյեմբերի 24-ին ՊԵԿ-ը ՀՀ սնանկության դատարան դիմում է ներկայացրել ընդդեմ «ՄԱՆԱՐՍ» ՍՊԸ-ի, որը, ըստ դատարանի 17.05.2022-ի որոշման, դրամական պարտավորություններ ունի ՊԵԿ-ի նկատմամբ։

Ինչո՞ւ է գազալցակայանը գործում, եթե հայտնաբերվել են քաղաքաշինական նորմերի խախտումներ։ Ըստ ՔՏՀԱ տեսչական մարմնի ղեկավարի տեղակալ Արազ Պապիկյանի՝ աշխատելու թույլտվությունը համայնքի ղեկավարն է տալիս։

«Սահմանին-2» ՍՊԸ-ն, ըստ տեսչական մարմնի, ունի 4 խախտում, որոնք հիմնականում տեխնիկական են։ Ընկերությունը հիմնադրվել է 2019-ի մայիսի 31-ին։ 100% բաժնեմասը պատկանել է Արմեն Ռաֆիկի Ստեփանյանին, իսկ 2022-ի հունիսի 29-ից՝ Նահապետ Բագրատի Գևորգյանին։ 2003 և 2007 թվականներին նա ընտրվել է ԱԺ պատգամավոր՝ ՀՀԿ-ից։ «Սահմանին-2» ՍՊԸ-ն ունի քաղաքաշինական խախտում, իսկ նման խախտումների պատճառն օբյեկտի սխալ նախագծումն ու շինարարությունն է։ Օբյեկտի շահագործման ընթացքում Քաջիկ Գևորգյանը՝ Նահապետ Գևորգյանի որդին, եղել է ԱԺ պատգամավոր՝ ԱԺ 7-րդ գումարում, ԲՀԿ։ Հայր և որդի Գևորգյանները միասին ունեն գրեթե երկու տասնյակ ՍՊԸ-ներ, որոնց մեծ մասի տնօրենը Արմեն Ստեփանյանն է։

«Սահմանին-1» ՍՊԸ-ն գազալցակայան է շահագործում Տավուշի մարզի Պտղավան համայնքում։ 2021-2022-ի հունվար-սեպտեմբերին գազալցակայանում ստուգումներ չեն անցկացվել։ Այս գազալցակայանը նույնպես սկզբում պատկանել է Արմեն Ստեփանյանին, իսկ 2022-ի հունիսի 23-ին բաժնետոմսերը ամբողջությամբ փոխանցվել են Նահապետ Գևորգյանին։

«Ատ գազ» ՍՊԸ-ում տեսչական մարմինը հայտնաբերել է 5 խախտում, այդ թվում՝ հրշեջ հիդրանտի բացակայություն։ Ընկերությունը հիմնադրվել է 2016-ի հուլիսի 20-ին։ 50%–ի բաժնետեր է եղել Տավուշի նախկին մարզպետ Հովիկ Աբովյանի որդին՝ Աշոտ Աբովյանը։ Մյուս 50%-ի բաժնետերը Տիգրան Վարդանյանն է։ Աշոտ Աբովյանի բաժնետոմսերը ընկերության հիմնադրման նույն օրը փոխանցվել են «Ա.Ա.Հ. Ավտոգազ» ՍՊԸ-ին, որի 100% բաժնետերը Հովսեփ Ջիլավյանն է, բնակության հասցեն՝ Կողբ գյուղ։ Նույն գյուղում են գրանցված Հովիկ Աբովյանը և նրա որդին՝ Աշոտ Աբովյանը։

«Առամնա» ՍՊԸ-ում՝ հիմնադրված 2020-ի մայիսի 10-ին, հայտնաբերվել է 4 խախտում։ 2016-ին 50% բաժնեմասը պատկանել է նախկին մարզպետ Հովիկ Աբովյանին, 50%-ը՝ «Ա.Ա.Հ. Ավտոգազ» ՍՊԸ-ին։

«Ա-տեգ» ՍՊԸ-ն մինչ 2015 թվականը պատկանել է 3 անձի։ Նույն թվականին նրանց բաժնեմասերն ամբողջությամբ անցել են Աշոտ Աբովյանին, որը սեփականատեր է եղել մինչ 2019 թվականը։ Ըստ տեսչական մարմնի՝ նշված ՍՊԸ-ում հայտնաբերվել է 2 խախտում, որոնցից մեկը հրշեջ հիդրանտի բացակայությունն է։

Հովիկ Աբովյանը և նրա որդին՝ Աշոտ Աբովյանը, նշված ՍՊԸ-ների առք ու վաճառքով զբաղվել են հիմնականում Հովիկ Աբովյանի՝ Տավուշի մարզպետ եղած ժամանակահատվածում։

Ստորև ներկայացված ՍՊԸ-ներում տեսչական մարմինը նույնպես խախտումներ է արձանագրել։

«Սպեց-1» ՍՊԸ, «Աստրոն» ՍՊԸ, «Դիալոգ-մ» ՍՊԸ, «Վիցի գրուպ» ՍՊԸ, «Ամուր սահման» ՍՊԸ, «Դան որդիներ» ՍՊԸ, «Մանարս» ՍՊԸ։

«Աթո Ցլիկ Ամրամ» ՍՊԸ-ն 14 գազալցակայաններից միակն է, որը, ըստ տեսչական մարմնի, խախտում չունի։

Տավուշի մարզի այս գազալցակայանները շարունակում են աշխատել խախտումներով և դրանցից միայն մեկն է փակվել, բայց ոչ խախտումների պատճառով։ Տեսչական մարմնից ասում են, որ օբյեկտի գործունեության դադարեցման մասին որոշում է կայացվում, երբ առկա է հրդեհների առաջացման ուղղակի սպառնալիք և դրա արդյունքում մարդկանց անվտանգությանը սպառնացող ռիսկ, իսկ այս իրավիճակում տեսնում ենք մինչ 10 խախտում ունեցող գազալցակայաններ։ Գազալցակայաններում արձանագրված խախտումների շտկումը որոշ դեպքերում պահանջում է գազալցակայանների շահագործման առժամանակ դադարեցում։

Գլխավոր լուսանկարը՝ Աստղիկ Հովհաննեսովի