Մեծ եղեռնի քարտեզը կապ չունի վերջին երկրաշարժերի հետ

Տնտեսագետ, Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր Թաթուլ Մանասերյանը փետրվարի 11-ին ֆեյսբուքյան իր էջում հրապարակում է արել, որը կեղծ է։

Մանասերյանը միակը չէ, որը սոցցանցում տեղադրել է իրար կից երկու քարտեզները, սակայն նրա հրապարակումը բավականին մեծ արձագանք է ստացել, այդ իսկ պատճառով անդրադառնում ենք հենց Մանասերյանի գրառմանը:

Գրառման մեջ Մանասերյանը նշել է, որ առաջինը «Թուրքիայում և Սիրիայում տեղի ունեցած երկրաշարժի ցնցումների ու ավերածությունների քարտեզն է», իսկ երկրորդը՝ «Հայոց Մեծ Եղեռնի»։

«Աստծո ճանապարհներն, իրոք, անմեկնելի են»,— գրել է հանրային գործիչը, ինչը ոգևորել է այլ օգտատերերի, որոնք ևս նման մեկնաբանություններ են արել ու Մանասերյանի էջից տարածել են նույն գրառումը։

Իրականում Թաթուլ Մանասերյանի ներկայացրածը «ֆեյք» է:

Քարտեզի նկարները բեռնելով, օրինակ, «Yandex» որոնողական համակարգում՝ տեսնում ենք, որ երկուսն էլ Մեծ եղեռնի ծավալները բնութագրող քարտեզներ են։

Թաթուլ Մանասերյանի տեղադրած առաջին քարտեզում ռուսերեն գրություններ կան, սակայն օրիգինալ տարբերակը հայերեն նշումներով քարտեզն է։ Մանասերյանի տարածած տարբերակում նշումների հատվածը մասամբ կտրված է (տես ստորև՝ քարտեզի ներքևի աջ մասում):

Բնօրինակում՝ հայերեն նշումներով քարտեզում (Մեծ եղեռնի սխեմատիկ քարտեզ), կարելի է տեսնել, թե ինչ են նշանակում մեծ ու փոքր կարմիր շրջանակները: Դրանց չափերը համեմատական են Մեծ եղեռնի ժամանակ սպանվածների ու բռնագաղթածների քանակին:

Վերը ցուցադրված քարտեզն առկա է համացանցում, սակայն այն կարելի է գտնել նաև Հայկական սովետական հանրագիտարանի 7-րդ հատորում, որը հրատարակվել է 1981-ին: Հենց դա էլ կարող ենք համարել քարտեզի սկզբնաղբյուր:

Մանասերյանի գրառման մեջ ներկայացված երկրորդ քարտեզը նույնպես ցույց է տալիս Մեծ եղեռնի ժամանակ ջարդերի ծավալներն ըստ բնակավայրերի: Այս քարտեզի առումով նրա պնդումը ճիշտ է:

Սակայն այս դեպքում ևս քարտեզին կից նշումները կտրված են, այնինչ օրիգինալը կրկին կարելի է գտնել հետադարձ որոնման միջոցով: Անգլերեն նշումներով քարտեզն առկա է Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի կայքում:

Թանգարան-ինստիտուտի կայքում ասվում է, որ 1915-1923 թթ. Հայոց ցեղասպանության այս քարտեզը կազմվել է «Ամերիկայի Հայկական Ազգային Համագումարի» (Armenian National Committee of America, ANCA) կողմից, սակայն ANCA-ն իրականում Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբն է: Քարտեզը կազմվել է 2004-ին:

Այսպիսով՝ Թաթուլ Մանասերյանի տարածած գրառման մեջ երկու քարտեզներից մեկն ընդհանրապես կապ չունի Սիրիայում և Թուրքիայում տեղի ունեցած վերջին երկրաշարժերի հետ, ինչպես նա է պնդել: Թե՛ դա, թե՛ երկրորդը Մեծ եղեռնի քարտեզներ են: Այսինքն՝ դա կեղծ լուր է Հայոց ցեղասպանության, վերջին երկրաշարժերի և աստվածային արդարադատության գոյություն չունեցող աշխարհագրական կապի մասին: